Kalitatezko euskararen hatsarreak

Euskarazko testuen kalitatea erabakitzeko 3 parametro nagusi daude: zuzentasuna, jatortasuna eta egokitasuna.
Zuzentasuna, hizkuntzaren alderdi formalei dagokio. Hau da, arauei.
Jatortasuna berriz, norbanakoak jaso duen euskarari egiten dio erreferentzia; ikasi duena, usadioari dagokiona.
Egokitasuna aldiz, helbururako erabiltzen den euskarari esaten zaio. Sujetuak duen helburuaren arabera esango da hizkuntza egoki erabili duen edo ez, alegia.

3 parametro hauek zehazten dute euskararen kalitatea. Zuzentasuna, hizkuntza ikastearekin batera dator. Hizkuntza bera menperatuta izan ezkero ere, ez da ziurtatzen zuzentasuna ehuneko ehunean baina hizkuntzaren arauak, hizkuntza bera ikastean datozen legeak dira.

Jatortasunarekin gauzak aldatzen dira. Euskararen kasuan are gehiago; izan ere, hainbat euskalki ezberdin daude Euskal Herri osoan! Gizabakoaren maila soziolinguistikoak eta adinak ere jatortasunean eragiten du. Hots, ez dute berdin hitz egiten gazte edo heldu batek.
Euskalkiak aberatsak dira herri batentzat. Aniztasuna adierazten dute eta hori aberasgarria eta interesgarria da. Arazoa euskalki ezberdineko pertsonen artean hizkuntzaren kalitatea aztertzerakoan sortu daiteke. Alegia, euskalki ezberdineko batek ezin izango du beste euskalkia jatorra den edo ez adierazi, ez baitu kontrotzen edo ezagutzen. Gainera, zenbait alorretan euskararen jatortasuna erabiltzea ez da komeni. Esaterako, komunikabideetan. Kasu honetan, batasuna hobesten da; hau da, euskara batua. Salbuespenak daude, Wazenmank edo Oilategia esaterako. Bertako protagonistek euskara jatorra erabiltzen dute eta guztiz onartua dago. Umorea euskalkietan hobeto ulertzen da eta eraginkorragoa da. Bestela artifiziala geratuko zen ...

Egokitasunaren kasuan, norbanako bakoitzak aukeratu behar ditu euskararen baliabideak kasu bakoitzetarako. Horren arabera erabakiko da ahozko nahiz idatzizko testua kalitatezkoa den ala ez. Ez da hautaketa erraza izaten, baina sujetuak duen helburuaren arabera, egokitzeko gaitasuna landu behar du bai hizkuntzarekin, gorputz adierazpenarekin ...